Naczynia żeliwne - co powinniśmy o nich wiedzieć?

2018-03-14

Naczynia żeliwne - właściwości

Naczynia żeliwne przez szereg lat towarzyszyły ludziom w codziennym życiu, ale dopiero nadejście uprzemysłowionej produkcji fabrycznej w XIX wieku sprawiło, że żeliwo stało się ogólnie dostępne i doceniane, jako materiał, który wytrzyma próbę czasu i przez wiele lat zachowa swoje właściwości, służąc kolejnym pokoleniom. Na przestrzeni lat naczynia żeliwne zostały wyparte przez naczynia emaliowane, a następnie przez atrakcyjną wizualnie stal nierdzewną. Od kilku lat ze względu na swoje charakterystyczne właściwości, żeliwo znowu powraca do naszych kuchni, przeżywając swój wielki renesans. Trudno się temu dziwić: tradycyjne garnki żeliwne równomiernie rozprowadzają ciepło, utrzymują temperaturę, a potrawy w nich przygotowywane są smaczne, soczyste i miękkie. Naczynia wykonane z dobrej jakości żeliwa są energooszczędne i bezpieczne dla zdrowia. Odpowiednio pielęgnowane mogą nam służyć przez całe życie.

Jak używać naczyń żeliwnych?

Kupiliśmy właśnie upragnione naczynie żeliwne i nie wiemy jak z nim postępować? Oto kilka praktycznych rad, które sprawią, że prawidłowo przygotujemy swoje naczynie do pierwszego użycia.

Nowe naczynie żeliwne trzeba przede wszystkim umyć w gorącej wodzie bez jakichkolwiek detergentów. Używanie detergentów jest niewskazane, ze względu na specyficzną porowatość materiału, jaką cechuje się żeliwo. Po umyciu naczynie żeliwne należy dokładnie osuszyć ręcznikiem papierowym lub ścierką. Zamiast osuszania naczynie można wstawić na palnik i lekko podgrzać by woda z porów odparowała.

Aby nowe żeliwne naczynie nie rdzewiało, a przygotowywane w nim potrawy nie przywierały, należy je przed pierwszym użyciem "zaoksydować" (inaczej mówiąc: wypalić). Wypalenie polega na rozprowadzeniu na powierzchni garnka, patelni lub brytfanny warstwy oleju jadalnego i wstawieniu ich na godzinę do chłodnego piekarnika, ustawiając jego temperaturę na 220 stopni. Wysoka temperatura spowoduje polimeryzację tłuszczy i i na powierzchni naczynia wytworzy się powłoka zapobiegająca przywieraniu. Naczynia żeliwne, których nie można wkładać do piekarnika, ze względu na nieodporne na wysoką temperaturę uchwyty, można "wypalić" nalewając do nich olej i podgrzewając naczynia przez dłuższy czas na palniku.
Wstawianie zimnego żeliwa do gorącego piekarnika nie jest wskazane, gdyż żeliwo jest wrażliwe na nagłe zmiany temperatur. Naczynia żeliwne należy rozgrzewać powoli i równie powoli studzić.

Nie ma lepszej metody, zapobiegającej przywieraniu i rdzewieniu naczyń żeliwnych. Wcieranie oleju lub tłuszczu do żeliwa, a następnie jego podgrzewanie - rozwiązuje oba problemy. Tłuszcze nienasycone działają najlepiej, dziewiętnastowieczni kucharze zazwyczaj używali smalcu, ponieważ był on łatwo dostępny i nienasycony, ale nadaje się do tego prawie każdy olej jadalny.

Jak pielęgnować naczynia żeliwne?

Naczynia z czystego, surowego żeliwa nie nadają się do mycia w zmywarce. Do ich mycia nie zaleca się również używania detergentów. Naczynia powinno się myć gorącą wodą, w przypadku przypaleń do ich usuwania należy użyć zwykłej soli kuchennej. Po każdym umyciu powinno się naczynie żeliwne osuszyć i "olejować". Olejowanie naczyń żeliwnych polega na rozprowadzeniu na powierzchni naczynia cienkiej warstwy oleju jadalnego, którego nadmiar po kilku minutach wycieramy do sucha ręcznikiem papierowym. Na powierzchni naczynia zostaje wówczas powłoka z tłuszczu, która zapobiegnie utlenianiu się żeliwa. Doświadczeni użytkownicy patelni żeliwnych twierdzą, że im częściej używają patelni, tym lepiej ona smaży, dlatego na początku, zanim patelnia nie zostanie porządnie "wypalona" należy powstrzymać się od nadmiernego szorowania patelni po każdym smażeniu, aby nie dopuścić do starcia tłuszczowej warstewki ochronnej na jej powierzchni. Powierzchnia żeliwa jest niewrażliwa na zarysowania, więc podczas przygotowywania posiłków dopuszcza się używanie metalowych narzędzi kuchennych.

Zastosowanie naczyń żeliwnych

Żeliwne naczynia kuchenne mają bardzo wszechstronne zastosowanie. Nadają się na wszystkie rodzaje płyt grzewczych, łącznie z indukcją, można w nich gotować na otwartym ogniu, wkładać do piekarnika, ustawiać nad ogniskiem lub na grillu. Można w nich przyrządzać doskonałe dania jednogarnkowe, piec mięsa, a nawet wypiekać domowy chleb, a przygotowywane na żeliwnych patelniach steki lub placki ziemniaczane nie mają sobie równych. Należy pamiętać o tym, że naczynia z naturalnego żeliwa nie nadają się do gotowania i przechowywania w nich kwaśnych potraw.

Żeliwne naczynia emaliowane

Emaliowane naczynia żeliwne, to doskonała alternatywa dla osób ceniących wygodę. Emaliowane naczynia są łatwiejsze do utrzymania w czystości, nie wymagają specjalnych zabiegów, a zachowują wszystkie właściwości naczyń żeliwnych, takie jak solidność, trwałość, równomierne rozprowadzanie i utrzymywanie temperatury. Pokryta emalią brytfanna żeliwna jest zwykle bardziej atrakcyjne wizualnie. Naczynia żeliwne emaliowane nie rysują delikatnych powierzchni, są niepodatne na korozję, nie chłoną zapachów i można w nich przygotowywać również kwaśne potrawy, co w przypadku naczyń żeliwnych bez emaliowanej powłoki jest raczej niewskazane.

Naczynie żeliwne to doskonały pomysł do zarówno do tradycyjnych jak i nowoczesnych kuchni. Trwałość, wytrzymałość i idealne utrzymywanie ciepła, pozwoli na ugotowanie pysznych, zdrowych i nieśpiesznie przyrządzanych potraw.

Tak pysznych, jak na niedzielnym obiedzie u babci. Życzymy smacznego!